"Điệp chiến + X": Lối ra của dòng phim điệp chiến?

20180720 Gốc: Tân Kinh

"Khách sạn Hòa Bình", "Người yêu nước", "Thoát thân", "Mặt nạ" tập trung phát sóng, mang lại cảm giác như dòng phim điệp chiến vẫn đang xưng hùng xưng bá như ngày nào. Những bộ phim này đều tập hợp được dàn diễn viên xuất sắc, nhưng chưa đủ phổ biến để có thể gây sốt, tuy chất lượng tốt hơn các bộ phim điệp chiến của lứa diễn viên trẻ như "Yên Chi", "Chim sẻ", nhưng vẫn còn kém khá xa các bộ phim ngày trước như "Kẻ ngụy trang", càng không thể so với "Ẩn náu", "Ám toán", "Trước ánh bình minh", lý do là bởi nhiều tình tiết không phi logic thì cũng quá vô thực... Tại sao dòng phim điệp chiến lại có thể xuống đến mức độ này? Phát sóng liên tiếp nhưng chất lượng không đảm bảo? Phóng viên báo Tân Kinh đã tìm lời giải đáp với đạo diễn Lưu Giang của phim truyền hình "Trước ánh bình minh", biên kịch Uông Hải Lâm của phim truyền hình "Người yêu nước", biên kịch Dư Phi của phim truyền hình "Dao cạo biên thùy", tổng sản xuất Đường Hi Nhữ của phim truyền hình "Thoát thân".

1, 

Vì sao khán giả thích phim điệp chiến? 

Tình tiết nhanh, gọn, mạnh mẽ, cảm giác thót tim, lo sợ, chỉ cần bỏ qua chi tiết nhỏ là mất mạng trong tích tắc.

Dòng phim điệp chiến được ưa thích, có nguyên nhân rất lớn là do dòng phim hình sự, phá án bị cấm chiếu vào khung giờ vàng từ năm 2004. Phim chiến đấu với tình tiết nhanh, gọn, mạnh, cùng các yếu tố suy luận, rùng mình, đã thay thế phim hình sự, trở thành sự lựa chọn của các khán giả thích phim có tiết tấu nhanh, và cùng lúc đó, một lượng lớn những người chuyên làm phim hình sự chuyển hướng sang phim điệp chiến.

Theo lời Lưu Giang: "Phim điệp chiến được người dân Trung Quốc yêu thích là vì nó có kịch tính, giật gân, xung đột mà các dòng phim khác khó có thể sánh bằng. Con người từ bản chất đã có sự tò mò với những sự kích thích từ cảm giác giật gân. Những bộ phim cuộc sống đời thường dù xung đột tới mức nào vẫn kém xa cảm giác khi ở lằn ranh sinh tử trong phim điệp chiến. Chỉ lỡ một chi tiết nhỏ, trong cái nháy mắt một tính mạng con người có thể không còn."

Còn theo Đường Hi Nhữ, "Khán giả thích phim điệp chiến vì các loại vũ khí, các tình tiết sống còn. Phim điệp chiến thuộc loại hình cảm giác mạnh, kịch tính nằm ở nấc cao nhất, nhân vật trong phim luôn ở trong tình thế nguy hiểm, làm tăng động lực theo dõi phim của khán giả. Ngoài ra, trong phim điệp chiến, lập trường hai phe ta - địch rất rõ ràng và dứt khoát, khán giả cũng dễ dàng nhập tâm vào các vai chính diện, lo lắng cho tính mạng của họ, vui cùng lúc họ vui, sợ cùng lúc họ sợ."

2, 

Phương pháp sáng tác một bộ phim điệp chiến kinh điển: 

Một kịch bản hay và người đạo diễn, diễn viên phải hiểu rõ và nắm bắt được tinh túy của kịch bản.

Phim truyền hình "Trước ánh bình minh" được đánh giá 9,2 điểm trên douban, được fan của dòng phim điệp chiến tôn là kinh điểm. Đối với Lưu Giang, 99 ngày thực hiện "Trước ánh bình minh" là 99 ngày cực kỳ may mắn và sảng khoái. Để giúp đạo diễn và các diễn viên đọc hiểu kịch bản và dễ dàng nhập tâm vào nhân vật hơn, biên kịch Hoàng Kha đã cung cấp một kịch bản cực kỳ hay, "Hoàng Kha rất mê vũ khí và kỹ thuật, rất nhiều thủ đoạn truy lùng chuyên nghiệp trong phim là do anh ấy sáng tạo ra, riêng điểm này đã là vô cùng hiếm có."

Lấy kịch bản hay làm trụ cột, chuyện đạo diễn và các diễn viên nắm được kịch bản, để từ đó đạo diễn sử dụng ngôn ngữ thị giác, hình ảnh, diễn viên lột tả xuất thần là chuyện vô cùng quan trọng. Nhịp điệu nhanh, tình tiết mạnh, cũng đã nâng "Trước ánh bình minh" thành kinh điển. Từ cắt nối biên tập, phối nhạc, lồng tiếng, Lưu Giang tham dự chỉ đạo sát sao từng khâu hậu kỳ. Vốn là một người tỉ mỉ, ông lại càng tỉ mỉ hơn đối với dòng phim điệp chiến, "Chỉ cần một chi tiết nhỏ phi logic, khán giả sẽ mất đi lòng tin vào bộ phim. Giọng nói trầm bổng cũng phải chú ý, phải chọn âm nhạc thích hợp, để khán giả vô tình bị ảnh hưởng lúc thưởng thức, càng nhập tâm vào bộ phim."

Lưu Giang rất thích phim truyền hình điệp chiến "Ẩn náu", đây là bộ phim truyền hình điệp chiến duy nhất mà ông thưởng thức trong suốt những năm gần đây, "Kịch tính, quan hệ nhân vật và các tình tiết lồng vào nhau, đúng là người tài tất có chỗ hơn người, không thể nào ngừng xem."

Lưu Giang nhớ lại, "Thời kỳ một loạt phim điệp chiến hay ra lò như 'Ẩn náu', 'Trước ánh bình minh', 'Vách núi' là thời kỳ hoàng kim, lúc đó dòng tiền nóng còn chưa tiến vào, lòng người chưa xốc nổi, mọi người toàn tâm toàn ý sáng tác, thực hiện các bộ phim hay, đó gọi là thiên thời - địa lợi - nhân hòa, thiếu một điều đều không thể."

3, 

Xu hướng "Điệp chiến + X": 

tranh cãi về tính sáng tạo

Núi cao khó vượt, gu thưởng thức của khán giả và phương pháp sáng tạo đã có nhiều thay đổi, phim điệp chiến ngày nay không còn chú trọng tình tiết nhanh, mạnh như truyền thống mà du nhập rất nhiều yếu tố như kháng chiến, hài hước, lãng mạn. "Điệp chiến + X" trở thành xu hướng sáng tác phim điệp chiến mới. Như "Người yêu nước" là "Điệp chiến + Kháng chiến", "Thoát thân" là "Điệp chiến + Hài hước + Lãng mạn", "Cuộc đời cách mạng của Vương Đại Hoa" là "Điệp chiến + Hài hước".

"Người yêu nước" của Trương Lỗ Nhất, Đồng Lệ Á và "Thoát thân" của Trần Khôn, Vạn Thiến chiếu tập cuối cùng một ngày. Cả hai bộ phim điệp chiến này không theo lối tự sự truyền thống mà chỉ lấy "điệp chiến" làm một yếu tố dung hòa vào kịch bản, chính theo lời biên kịch Uông Hải Lâm của "Người yêu nước": "'Người yêu nước' không giống các bộ phim điệp chiến khác, phim không chỉ cực hạn ở điệp chiến mà còn nói lên đấu tranh chính trị, viết hai chữ dân tộc giữa cuộc chiến tranh chính trị và dân tộc."

Tổng sản xuất phim truyền hình "Thoát thân" Đường Hi Nhữ cho rằng, "Thoát thân" có thể coi là một thử nghiệm, coi điệp chiến là một yếu tố, hòa trộn cùng nhiều yếu tố khác, để làm ra một bộ phim điệp chiến hài hước hoàn toàn khác biệt với các bộ phim điệp chiến kinh điển.

Nhiều khả năng sau khi "Điệp chiến + X" trở thành xu thế, những điều mong đợi của khán giả ở dòng phim điệp chiến cũng sẽ khác xưa, sẽ chờ đợi nhiều yếu tố hơn ngoài điệp chiến truyền thống.

Sau khi "Thoát thân" kết thúc, Đường Hi Nhữ đã có rất nhiều suy ngẫm dựa vào phản ứng của khán giả, "'Thoát thân' còn nhiều lỗ hổng trong việc xây dựng hình tượng nhân vật. Hoàng Lệ Văn của Vạn Thiến bị nhiều khán giả chê trách, nguyên nhân là do sự nhập nhằng, không dứt khoát giữa cô ấy và chồng trước, còn tuyến tình cảm của Kiều Trí Tài của Trần Khôn và Hoàng Lệ Văn vốn không có vấn đề. Nếu để chồng trước xuất hiện trong lúc khảo nghiệm tình cảm của hai nhân vật, nhằm thúc đẩy họ đến với nhau, thì sẽ tốt hơn."

Nội dung "Người yêu nước" có thể tách thành 3 phần: Biến cố ngục giam, điệp chiến và kháng chiến trên đồng tuyết. "Người yêu nước" là tổng hợp nhiều yếu tố, rất khó để định hình thể loại "kháng Nhật" hay "điệp chiến". "'Người yêu nước' là sử thi 14 năm của một mảnh đất, hoặc có thể nói là trường ca của một nhóm người," Uông Hải Lâm nói.

Trong "Người yêu nước" có một số đoạn khán giả không hiểu rõ, do tình tiết tạp nhạp gây tranh cãi. Uông Hải Lâm giải thích: "Nội dung tạp nhạp, một là do khâu biên tập, hai là bởi tôi sáng tác kịch bản 'Người yêu nước' trong lúc vô ý thức, đoạn thú vị thì viết dài, đoạn không thú vị thì viết ngắn, rồi dặn dò đôi câu. Vấn đề này sau đó bị phóng đại trong quá trình ghi hình và biên tập, khiến khán giả cảm thấy không thích ứng. Viết rõ ràng mà phải ngắn gọn là chuyện rất khó, phải tìm cách để cân bằng. Tôi sẽ sửa chữa những lỗi đáng tiếc này trong các sáng tác tiếp theo."

4, 

Khó lắm một bộ phim điệp chiến hay: 

Biên kịch phải thông minh hơn khán giả.

Dòng phim điệp chiến luôn được khán giả yêu thích. Những người sáng tác cũng không ngừng khai thác các yếu tố mới lạ, nhưng vẫn chưa thể đạt đến chất lượng của những bộ phim ngày xưa. Căn nguyên của vấn đề sáng tác là ở đâu? Làng phim ảnh tồn tại những vấn đề nào?

Một bộ phim điệp chiến hay, cần một kịch bản trụ cột vững vàng, cũng đồng nghĩa với nhà biên kịch phải cực kỳ thông minh, "Biên kịch phải thông minh hơn khán giả thì mới có thể viết ra một kịch bản đốt não," Lưu Giang giải thích.

Đường Hi Nhữ cũng cùng ý kiến, cho rằng kịch bản tốt khó cầu, "Thiết lập nhiệm vụ cốt lõi của kịch bản là chuyện cực kỳ quan trọng, vì nó quyết định phim có thể đẩy lên tới mức độ nào. Cường độ tranh đấu giữa địch - ta, độ khó nhiệm vụ, mâu thuẫn của nhân vật chính, tất cả phải hợp lý mà vẫn có lực, không thể để khán giả nảy sinh tâm lý chán ghét nhân vật chính. Chính vì thế mà cần rất nhiều suy nghĩ."

Dư Phi đàm luận tính quan trọng của thiết kế mâu thuẫn: "Sáng tác phim điệp chiến quan trọng nhất là thiết đặt mâu thuẫn và cách giải quyết phải có tính quốc tế. Nói rõ hơn là phải tiếp cận, ngang hàng, thậm chí là vượt qua phim Anh - Mỹ, không những vậy còn phải truyền tải được văn hóa, lịch sử, tình cảm của đất nước chúng ta."

Ngoài ra, "Tính truyền kỳ kết hợp với cảm giác chân thực cũng rất quan trọng. Bạn muốn khán giả tin thì phải lôi kéo người ta nhập hồn vào bộ phim. Cảm giác chân thực này ngoài bầu không khí do ngôn ngữ nghe nhìn tạo thành, thì diễn xuất của diễn viên cũng phải mang lại sự chân thực, không thể thiếu bất kỳ thứ gì. Rất nhiều bộ phim điệp chiến hiện nay không làm khán giả tin vì quá giả, nhiều lỗ hổng phi logic, khán giả sẽ không tin trí thông minh và khả năng của người kể chuyện, sẽ ngừng theo dõi." Lưu Giang nói.

Vô số tình tiết vô bổ bị nhồi nhét vào phim cũng là một trong những nguyên nhân khiến phim điệp chiến hay trong thời đại hiện nay thành của quý. Lưu Giang cho rằng, "Phim điệp chiến cần độ tinh luyện cao, nếu thời lượng bị kéo quá dài sẽ rất khó để bảo đảm nồng độ kỹ thuật và nồng độ giật gân, khiến nội dung bị kéo dài dây dưa lề mề."

Dư Phi cho rằng, một bộ phim điệp chiến thành công cần các yếu tố sau:

1, Bầu không khí phải tái hiện được lịch sử, địa lý đương thời.

2, Logic chắc chắn, hoặc rất hiếm kẽ hở.

3, Phải hiểu rõ tính chất của nghiệp vụ, như gián điệp thì không thể liên hệ công khai.

4, Xây dựng các chi tiết đấu trí đấu dũng, đặc biệt là đấu trí.

Nhìn lại: 

Nếu "Ẩn náu" là đỉnh cao, thì đáy vực là "Giải mật".

Đối với khán giả phim truyền hình Trung Quốc, dòng phim điệp chiến là một sự tồn tại vô cùng đặc biệt. Dòng phim này một thời gian dài chiếm cứ màn ảnh nhỏ Trung Quốc, tái hiện những màn tranh đấu ngầm vô cùng giật gân và đặc sắc. Từ đầu thế kỷ mới đến nay, dòng phim điệp chiến có "Lời thề không tiếng động" mở đầu, tiếp đến "Ám toán" năm 2005 được nhiều người biết đến, và rồi "Ẩn náu (2009)" gây sốt, cùng các bộ phim sau đó như "Trước ánh bình minh", "Vách núi", "Mượn súng", dòng phim điệp chiến cho ra lò hàng loạt các tác phẩm xuất sắc.

Phim truyền hình "Ẩn náu" dài 30 tập, với những nhân vật sống động, những mối quan hệ bất ngờ và tình tiết chặt chẽ, hợp lý, trở thành đỉnh núi cao mà cho đến nay chưa một bộ phim cùng thể loại nào có thể vượt qua. Số lượng lớn phim điệp chiến với các tình tiết "thẩm vấn, gián điệp, tình báo, vợ chồng giả", khán giả ăn nhiều cũng chán, hiện tượng đồng chất hóa nghiêm trọng, kể từ "Vách núi (2012)", tác phẩm hay ngày càng hiếm, gần như tuyệt chủng.

"Kẻ ngụy trang (2015)" nâng Cận Đông, Vương Khải lên hàng siêu sao và trở thành bước tiến mới trong nghiệp diễn của Hồ Ca. "Ba anh em họ Minh" đã tăng thêm vẻ trẻ trung, thần tượng cho lối tự sự khẩn trương của dòng phim điệp chiến, kết hợp chiếu trên đài truyền hình và mạng trực tuyến, tạo nên trào lưu mới.

Từ sau năm 2016, các bộ phim truyền hình "điệp chiến + thần tượng" như "Giải mật", "Chim sẻ", "Yên Chi", các diễn viên thần tượng trẻ tuổi gia nhập dòng phim điệp chiến, nhưng cực kỳ đáng tiếc, sự gia nhập của họ không hề đẩy điệp chiến lên một nấc thang cao hơn, mà ngược lại, làm giảm giá trị chất lượng.

Năm 2017, "Dao cạo biên thùy" của Văn Chương, Mã Y Lợi và "Phong tranh" của Liễu Vân Long đang dần thắng lại tình cảm của khán giả.

Phim điệp chiến chủ yếu được phát sóng trên đài truyền hình.

Hai đài truyền hình phát sóng phim điệp chiến nhiều nhất là đài truyền hình Đông Phương và đài truyền hình Bắc Kinh. Đài truyền hình Bắc Kinh đã lên sóng các bộ phim "Mặt nạ", "Thoát thân", "Phong tranh", "Mượn súng", "Trước ánh bình minh", vào khung giờ vàng. Còn đài truyền hình Đông Phương phát sóng "Thoát thân", "Phong tranh", "Yên Chi", "Mượn súng", "Vách núi", "Trước ánh bình minh", "Ẩn náu” cũng vào khung giờ vàng. Tuy tiêu chuẩn chọn phim của đài truyền hình Bắc Kinh và đài truyền hình Đông Phương khá khác nhau, Bắc Kinh thiên về phim lịch sử, Đông Phương thiên về phim hiện đại, đô thị, nhưng hai đài luôn có sự ưu ái dành cho phim điệp chiến hay.

Đứng thứ nhì là đài truyền hình Hồ Nam với các bộ phim điệp chiến thần tượng như "Kẻ ngụy trang", "Giải mật", "Ma tước", rất phù hợp với định vị của đài.

Đài truyền hình Chiết Giang và đài truyền hình Giang Tô có phát sóng phim điệp chiến nhưng số lượng không nhiều.

Một hiện tượng thú vị khác là dù động thái của các trang web chia sẻ video càng lúc càng lớn, các dòng phim hình sự - trinh thám, huyền huyễn, thanh xuân, xuyên không, tự sản xuất hay độc quyền của website video có xu hướng sắp vượt qua các đài truyền hình truyền thống, nhưng giống như phim đô thị, phim điệp chiến vẫn chủ yếu được phát sóng trên đài truyền hình.

Tương lai của dòng phim điệp chiến?

Nói về tương lai của dòng phim điệp chiến, dựa trên vốn kinh nghiệm phong phú của mình, Uông Hải Lâm nhận xét: "Khi sáng tác phim điệp chiến không nên chỉ chú trọng tình tiết, vì làm như vậy sẽ lâm vào chủ nghĩa kỹ thuật. Quan trọng nhất là phải theo đuổi tính văn học sâu sắc và đề cao triết lý."

Dư Phi lại cho rằng, "Có rất ít phim điệp chiến hay. Có một số bộ phim dù chất lượng tốt nhưng thực tế khi phát sóng lại không đủ độ phổ biến. Vì chúng ta có những quy tắc ràng buộc về sáng tác, chế tác, phát sóng phim truyền hình. Các thể loại phim khác ít nhiều đều phải chịu ảnh hưởng. Duy nhất có dòng phim điệp chiến có thể phá bỏ một số quy tắc như làm việc vô đạo đức, giết người, kể cả người tốt (do lý tưởng khác nhau). Những việc phía trên khó có thể xuất hiện trong những dòng phim khác. Tương lai có lẽ vẫn phải dựa vào kỹ xảo công nghệ kỹ thuật, cứ mãi truyền tải các giá trị quan gây tranh cãi tất nhiên sẽ khó được thông qua, nên chìa khóa của cánh cửa tương lai vẫn phải dựa vào hiệu ứng nghe nhìn."

Vẫn còn nhiều bộ phim điệp chiến đang chờ lên sóng trong tương lai, "Biển sâu" của Lưu Khải Uy, Lý Phỉ Nhi, "Thiên y vô phùng" của Tần Tuấn Kiệt, Từ Lộ, "Tuyệt mật giả" của Đồng Đại Vi, Trịnh Sảng, "Thu Thiền" của Nhậm Gia Luân, Lý Man... Số lượng nhiều có giúp làm tăng chất lượng của dòng phim điệp chiến hay không, còn phải qua được khảo nghiệm của khán giả.

Phóng viên: Võ Chi.

Nguồn: http://www.xinhuanet.com/ent/2018-07/20/c_1123151975.htm