“Bong bóng Netflix": Cần loại bỏ tâm lý sùng ngoại.

"Vườn sao băng" phiên bản mới được hàng ngàn ánh mắt ngóng trông đã lên sóng đài truyền hình Hồ Nam từ ngày 9/7. Với sự nổi tiếng đặc biệt đó, Netflix rất nhanh chóng tậu IP thanh xuân thần tượng này về, bắt đầu chiếu từ 10 giờ ngày 13/7, thứ sáu mỗi tuần lên sóng 6 tập. Lần này, "Vườn sao băng" phiên bản mới truyền bá ra nước ngoài không chỉ ở những khu vực nói tiếng Hoa, mà có hy vọng được dịch ra nhiều thứ tiếng khác nhau, phát sóng trên nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ trên khắp thế gới.

Những năm gần đây, nhiều bộ phim trong nước đã được các kênh phát sóng nước ngoài như Netflix mua về, nhưng không phải bộ phim nào cũng mang lại hiệu quả rõ ràng và những ảnh hưởng khả quan. Trước đây, webdrama "Bạch dạ truy hung" do Youku sản xuất được phát sóng trên Netflix, nhà biên kịch nổi tiếng Tống Phương Kim đã chê bai: "Tôi rất tự hào vì đây có thể coi là một dạng truyền bá văn hóa, nhưng tác dụng hơi nhỏ quá mức."

Nhân dịp này, các nhà làm phim ảnh Trung Quốc nên nhìn lại kết quả của các sản phẩm quốc nội đã được lên sóng trên Netflix, đồng thời suy nghĩ cho kỹ, Netflix uy danh nhất thời có thể làm được gì cho nền công nghiệp phim ảnh Trung Quốc.

Những bộ phim mạng được "Mỹ mua" đang bị tâng bốc quá đà. 

Netflix chuộng giật gân và ngôn tình.

Sau khi "Sóng gió chính trường/House of cards" tự sản xuất gây được tiếng vọng lớn tại Trung Quốc, Netflix trở thành một trong những thương hiệu phim ảnh ngoại quốc được khán giả trong nước mến mộ. Ngày 24/3/2015, Netflix tuyên bố một phiên bản mới do chính Netflix biên tập lại, dài 6 tập, mỗi tập 90 phút của phim truyền hình Trung Quốc "Chân Hoàn truyện" có độ dài gốc là 76 tập. Bộ phim gây sốt ngay cả trước khi lên sóng, được khán giả và báo chí truyền thông trong và ngoài nước quan tâm, nhưng vì khởi điểm quá cao nên kết quả thật nhận được khá nguội lạnh.

Sau "Chân Hoàn truyện", Netflix đã mua quyền phát sóng của các bộ phim truyền hình "Bắc Bình không chiến sự", "Nếu ốc sên có tình yêu". May mắn là Netflix không hề biên tập lại những bộ phim này. Và nhà sản xuất và phát hành của "Bắc Bình không chiến sự" cũng không khoe khoang "niềm vinh dự lớn lao này" như nhiều bộ phim khác.

Từ năm 2017, Netflix bắt đầu mua rất nhiều phim truyền hình mạng của Trung Quốc như "Bạch dạ truy hung", "Đội chống xã hội đen/OCTB", "Tội ác không chứng cứ", "Hà bá", "Gửi thời đẹp đẽ đơn thuần của chúng ta". Ngoài phim truyền hình mạng, Netflix còn để mắt đến các bộ phim điện ảnh Trung quốc như mua quyền phát sóng quốc tế của "Chúng ta của sau này" và bản quyền số nước ngoài của "Thế giới động vật".

Dù là phim truyền hình mạng, phim điện ảnh hay phim điện ảnh mạng khi lên được chiếc thuyền nổi tiếng thế giới Netflix đều giơ cao tay hoan hô to như sấm động, cho rằng đây mà một tin tức rất có "trọng lượng". Netflix hiện có mặt tại 195 quốc gia và vùng lãnh thổ, vì vậy, khi được Netflix mua bản quyền, phim trong nước sẽ “chủ động” sửa lại thành "được phát sóng trên 195 quốc gia và khu vực lãnh thổ toàn thế giới."

Phim ảnh trong nước, phàm được Netflix mua, hẳn có vốn để lấy le. Vô số các chuyện ly kỳ như "tiêu thụ tại chỗ hàng xuất khẩu", "chuyển thể tái xuất khẩu" phát sinh: Letv Lạc Thị mua lại "Chân Hoàn truyện" bản biên tập kiểu Mỹ để thỏa mãn trí tò mò của khán giả trong nước; bom tấn điện ảnh mạng "Giết không tha" cải biên từ series truyền hình Mỹ "Chosen", nhưng sau đó vẫn được Netflix mua quyền phát sóng nước ngoài. Trong thế một vào một ra như vậy, nói gì đến văn hóa tự tin và văn hóa sáng tạo tác phẩm gốc?

Nền công nghiệp phim ảnh Trung Quốc hiện đang xuất khẩu phim ảnh trong nước ra quốc tế không biết mệt. Những năm gần đây, Netflix rất quan tâm tới các bộ phim mang thể loại hình sự - giật gân và thể loại thanh xuân - lãng mạn. Nhưng đáng lưu ý hơn cả, lấy thể loại hình sự - giật gân làm ví dụ, các bộ phim như "Bạch dạ truy hung" tất nhiên được coi là chất lượng thượng thừa ở Trung Quốc, nhưng khi tiến quân sang thị trường phim Mỹ vốn rất mạnh về thể loại giật gân này, đáng tiếc "Bạch dạ truy hung" đã "biến ưu thế thành khuyết điểm", "cứng đối cứng" mạo hiểm phiêu lưu rất cao.

Lại nói đến thể loại thanh xuân - lãng mạn, thật khó để tưởng tượng "lãng mạn" kiểu Trung Hoa có thể cảm động khán giả nước Mỹ? Những mối tình non trẻ, kín đáo, ẩn nhẫn, ngây ngô mà kiềm nén của xứ Trung làm sao có thể đọ được với những cảnh yêu đương ướt át nồng nhiệt của Mỹ. Tắt tiếng là chuyện thường.

Nhìn toàn cục, dù là phim giật gân hay phim tình cảm, những tác phẩm phim ảnh do Netflix phát hành hầu như không gây được tiếng vọng nào trên thị trường Bắc Mỹ. Thế nhưng, những người trong nghề vẫn rất mong muốn "được Netflix mua bản quyền". Hiện tại, với hành động mua bản quyền của "Chúng ta của sau này" hãm sâu trong scandal trả vé, và "Tân vườn sao băng" chất lượng thối nát, danh tiếng của Netflix ở Trung Quốc đang dần bị ảnh hưởng. Một bộ phận không nhỏ dân mạng Trung Quốc bắt đầu nghi ngờ trình độ thưởng thức phim ảnh nghệ thuật của Netflix.

Phim Mỹ trên Sohu: vừa hay vừa hút view. 

Phim Trung Quốc trên Netflix: đầu voi đuôi chuột, thiếu số liệu.

Trung Quốc đang tích cực đẩy mạnh truyền bá phim ảnh ra khắp thế giới. Số lượng bộ phim được tiêu thụ ra thị trường nước ngoài cũng càng lúc càng nhiều. Dân chúng cũng ngày càng để ý tới tình hình xuất ngoại của các tác phẩm nghệ thuật thứ 7. Các đơn vị sản xuất và phát hành của phim trong nước có thể nói là rất thấu hiểu tâm lý đại chúng, không chỉ khoác thêm tấm áo "Tây" cho tác phẩm của mình, mà cùng lúc tích cực xây dựng hình tượng giả dối "bộ phim quốc nội ăn khách tại thị trường quốc tế", dẫn chứng thêm mấy bình luận nước ngoài để qua mặt người dân trong nước.

Trên thực tế, hiếm người dân trong nước nào biết hiệu quả truyền thông thật và số liệu rating thật của các tác phẩm này. Thi thoảng lại thấy rắc mấy lời khen, mấy điểm số, các dữ liệu liên quan đến lượt view rất phiến diện, một chiều, không có cái nhìn tổng thể, toàn diện. So sánh phim Mỹ trên website video Trung Quốc và phim Trung Quốc trên Netflix, chúng ta sẽ thấy rõ vấn đề.

Trong số các website chia sẻ video trong nước, Sohu sở hữu lượng phim Mỹ khổng lồ. Trong sáu tháng cuối năm 2015, Sohu phát sóng 20 series truyền hình Mỹ, bao gồm "The Big Bang Theory - Season 8", "Agents of S.H.I.E.L.D. - Season 3", "Homeland Season 5", "Arrow Season 4", "2 Broke Girls Season 5"; "Elementary"; năm 2016, Sohu tiếp tục mang về "The Big Bang Theory - Season 9", "DC's Legends of Tomorrow Season 2"; năm 2017, Sohu độc quyền đẩy ra thị trường nội địa các tv series "The Strain Season 3", "Feed the Beast Season 1", "Outlander Season 2", "Rectify Season 4".

"The Big Bang Theory" và "2 Broke Girls" là hai series truyền hình Mỹ lâu năm nên tất nhiên đầy rẫy tiếng khen hay và thu hút lượt nhiều lượt xem. Ba mùa đầu của "2 broke girls" đều được chấm trên 8 điểm trên douban, phần thứ 6 cuối cùng là mùa được chấm điểm thấp nhất với 7,7 điểm. Mùa thứ 8 và mùa thứ 9 "The Big Bang Theory" được chấm tới 8,9 điểm trên douban. "Feed the beast" và "DC's Legends of Tomorrow Season 2" đều thu hoạch lượt view lớn, phim trước thu về 26,27 triệu lượt xem, phim sau thu về 14,04 triệu lượt xem.

Nhìn sang các phim Trung Quốc hiện đang được chiếu trên Netflix. Số lượng ít, không có số liệu về lượt xem, hơn nữa, điểm số vô cùng thấp. Hai bộ phim "Nếu ốc sên có tình yêu", "OCTB" trên Netflix không có nổi 100 bình luận. Trên thang điểm 5 sao, "Chân Hoàn truyện" biên tập kiểu Mỹ được 2,5 sao trên Netflix Mỹ, 1 sao trên Netflix Canada.

Hiện tại vẫn chưa thể tra online các dữ liệu khả quan về các bộ phim quốc nội trên thị trường Bắc Mỹ, con số tích cực nhất có thể tìm được trên mạng là: trong một đoạn văn của "Phân tích hiện trạng truyền bá của các bộ phim truyền hình quốc nội trên trường quốc tế" đề cập đến "Đặc công hoàng phi Sở Kiều truyện" thu về 100 nghìn lượt subscription và 32 triệu lượt xem.

Tại thị trường Đông Nam Á, phim ảnh Trung Quốc nhận được nhiều phản hồi rất tích cực. Website ZingTV của Việt Nam đăng rất nhiều chương trình giải trí, phim truyền hình hot của Trung Quốc, không thiếu bất kỳ chương trình nào. Trong đó, "Võ Tắc Thiên truyền kỳ" sở hữu 55.470.889 lượt xem, "Tam sinh tam thế thập lý đào hoa" sở hữu 25.806.633 lượt xem... Đây đã chỉ rõ một vấn đề, những số liệu tốt sẽ được bộ phim hay quần chúng dư luận rối rít vồ vập, nếu số liệu không thể tra được thì chỉ còn một cách hiểu là do số liệu đó không đáng được nhắc tới.

Nhưng dù sao thì những con số tuyệt vời của sản phẩm nước nhà trên ZingTV là hoàn toàn chân thực. Với Zing TV mà nói, vấn đề lớn nhất là bản quyền, nhiều bộ phim hot hit thường xuyên bị gỡ khỏi trang vì vấn đề bản quyền, "Võ Tắc Thiên truyền kỳ" chính là ví dụ điển hình. Nền tảng nắm được bản quyền thì lại truyền bá không hiệu quả, nền tảng truyền bá hiệu quả thì lại không có bản quyền. Hiện tượng mâu thuẫn này là sự nhạo báng ê chề nhất dành cho định vị truyền bá quốc tế và bản quyền ngoài nước của các tác phẩm Trung Quốc.

"Phim Trung Quốc" rẻ như cải trắng. 

Cần một cái nhìn toàn cục về "phim xuất ngoại".

Ngoài định vị truyền bá và vấn đề bảo hộ bản quyền, hiện tại vấn đề chủ yếu của hành vi mượn nền tảng nước ngoài để trình làng thế giới của phim ảnh Trung Quốc là nền tảng nước ngoài thiếu thành ý hợp tác, "Bản quyền phát sóng nước ngoài của phim ảnh Trung Quốc có giá rẻ mạt", "Khuyết thiếu hệ thống đánh giá hoàn thiện dành cho các tác phẩm phim ảnh truyền bá ra nước ngoài", v.v.

Vấn đề đầu tiên phải kể đến sự hợp tác thiếu thành ý của nền tảng nước ngoài. Lý do thứ nhất là đơn vị mua bản quyền nước ngoài không công nhận trình độ chế tác, sản xuất của điện ảnh Trung Quốc. Mà lý do này lại xuất hiện hai vấn đề con: vấn đề con thứ nhất là phía mua bản quyền hoặc sửa chữa, cắt xén quá mức các tác phẩm Trung Quốc, hoặc muốn remake phim Trung Quốc chứ không mua phim trực tiếp; vấn đề con thứ hai là các công ty nước ngoài muốn hợp tác sản xuất phim với Nhật Bản, Hàn Quốc chứ không muốn bắt tay với phía Trung Quốc. Lấy Netflix làm ví dụ. Netflix đã đầu tư phim Nhật Bản "Quán ăn đêm 4: Chuyện ở Tokyo", tham dự hợp tác sản xuất các chương trình truyền hình thực tế của Hàn Quốc như "Busted!", "Please take care of my refrigerator/Chef and my fridge", "Non-Summit", nhưng lại có những tiến triển cực kỳ chậm chạp với thị trường văn hóa Trung Quốc.

Lý do thứ hai là chiến lược hợp tác "ngân phiếu khống". Theo những tin tức đã công bố, ngày 25/4/2017, Iqiyi và website video nước Mỹ Netflix đã chính thức đạt thành thỏa thuận hợp tác trao bản quyền nội dung ở các mục: phim truyền hình, phim hoạt hình, phim phóng sự, chương trình giải trí thực tế. Báo cáo còn viết, hai công ty có hy vọng lên sóng đồng bộ các series truyền hình hàng đầu như "Black Mirror", "Stranger Things",... nhưng trước mắt không hề có tin tức về việc đồng bộ phát sóng các series phim truyền hình. Và cho đến bây giờ, hai nền tảng lớn chưa hề công bố chiến lược hợp tác cụ thể.

Vấn đề thứ hai không kém quan trọng là giá bản quyền phát sóng nước ngoài của phim Trung Quốc "quá rẻ mạt". Phần lớn các tác phẩm quốc nội "có chất lượng" đều "xuất ngoại" với giá cải trắng. "Có chất lượng" nghĩa là các tác phẩm được chọn "xuất khẩu" đều là "ưu tú", tuy chưa đạt đến mức "xuất sắc", nhưng vẫn là các bộ phim gây sốt, có lực ảnh hưởng rộng và fan hâm mộ trụ cột. Bàn đến giá cả, từ "Phù Trầm" năm 2011, giá bản quyền trong nước dành cho phim truyền hình đã tăng lên quá 1 triệu NDT/tập, nhưng con số báo cho bên nước ngoài lại "khiêm tốn" đến đáng thương.

Chất lượng đã không so được, đến cái giá cũng rẻ chả nước nào bằng. Đường Lệ Quân từng nói thẳng, "Trên thị trường Nhật Bản, một tập phim truyền hình Mỹ có giá 1 triệu USD, phim Hàn có giá 200 ngàn USD, phim Trung Quốc cao lắm được 10 - 20 ngàn USD". Cũng có người trong giới tiết lộ, phim nào bán được ra nước ngoài với giá mấy chục ngàn đô đã có thể coi là "giá cao", phần lớn các phim trong nước chỉ dám "hét giá" mấy ngàn NDT/tập, thậm chí là mấy trăm NDT/tập.

Vấn đề thứ ba là khuyết thiếu hệ thống đánh giá hiệu quả truyền bá nước ngoài. Nhiều người hoạt động trong ngành phim ảnh tin tưởng "xuất ngoại" một cách mù quáng, nguyên nhân cơ bản là do giá trị văn hóa và ý nghĩa xã hội của "phim xuất khẩu" đã được khuếch đại quá mức. Bước ra khỏi biên giới mới là bước đầu tiên để "nâng cao sức mạnh mềm của văn hóa" và sự thật là rất nhiều tác phẩm phim ảnh trong nước đều bị kẹt tại bước đầu tiên này, ra không được, vào không xong.

Cần khẩn trương xây dựng một hệ thống đánh giá chất lượng truyền bá quốc tế, giám sát giá trị tác phẩm, giá trị website phát sóng và hiệu quả truyền bá. Giá trị tác phẩm bao gồm giá trị nghệ thuật xã hội của tác phẩm cùng ngôn ngữ dịch. Xếp hạng giá trị website phát sóng là dựa trên các tác phẩm được trình chiếu trên website và độ phổ biến của website tại nước ngoài. Đánh giá hiệu quả truyền bá là phần công việc khó khăn nhất, bao gồm tiếng vang trong dư luận và ảnh hưởng văn hóa cụ thể.

Nhiều tác phẩm phim ảnh trong nước coi việc "xuất khẩu" qua các kênh và nền tảng nước ngoài là khẳng định giá trị. Tuy nhiên quá trình này cần thái độ hợp tác nghiêm túc, ngay thẳng của cả hai phía, và quan trọng nhất chính là hiệu quả truyền bá tác phẩm. Đơn vị nhập khẩu phải tôn trọng nguyên tác và studio chế tác. Đơn vị xuất khẩu cần phải xem xét kỹ các thủ đoạn kinh doanh, không đánh giá quá cao giá trị nền tảng nước ngoài. Các nhà phê bình và dư luận trong nước cần phải quan tâm tới hiệu quả truyền bá thực tế chứ không phải truyền bá hành vi bản thân.

Nguồn: http://www.entgroup.cn/news/Markets/2550833.shtml