Cuộc đời dài lắm, con của mẹ đừng lo.

- Bài diễn thuyết của Nhà giáo Tạ Xuân Lâm trong Hội nghị thảo luận nghiên cứu giáo dục trong gia đình của trường trung học - Đại học Sư phạm Trung Ương Trung Quốc.

Cha mẹ là một nghề. Không được huấn luyện trước, phải bắt tay vào làm luôn. Không được đào tạo chuyên nghiệp, phải học hỏi dần trong quá trình làm việc. Không thể từ chức, có thể về hưu. Quá trình giáo dục con cái là một quá trình dài như bất tận, không thể kiểm soát tỉ mỉ từng chi tiết.

Những đứa trẻ ngày nào còn lọt thỏm trong lòng bàn tay, nhưng chẳng mấy chốc đã lều nghều bằng cha bằng mẹ. Dù cẩn thận đến mức nào, dù học hỏi và áp dụng kinh nghiệm thế hệ đi trước bao nhiêu nhưng phụ huynh và giáo viên không thể tránh khỏi hiện tượng trẻ trưởng thành chệch đường ray. Vì vậy, cha mẹ và con cái bắt buộc phải học phương pháp bình tĩnh ứng phó với các thay đổi đột ngột.

Gia đình và nhà trường hỗ trợ lẫn nhau, giáo dục con em lớn lên thành người có ích. Có những điển phạm giáo dục trong gia đình  như "Mẹ Mạnh Tử ba lần chuyển nhà", "Tằng Quốc Phiên gia thư", "Phó Lôi gia thư".

Gia đình là trường học đầu tiên của cuộc đời, cha mẹ đảm nhiệm vai trò người thầy cô đầu đời của con trẻ. Gốc rễ có tốt, cây mới đâm bông, cha mẹ là người đặt nền móng cho tương lai của con cái.

Giáo dục trong gia đình là những hạt giống tinh thần và tình cảm mà bố mẹ chúng ta gieo trong lòng con trẻ, những hạt giống này sẽ theo con đến lúc trưởng thành.

Có những gia đình cho con trẻ yêu thương, tôn trọng, độc lập; có những gia đình cho con sợ hãi, nặng nề, tội lỗi.

Tôi muốn chia sẻ với mọi người 3 câu chuyện nhỏ, theo thứ tự "về lời nói", "về thành tích" và "về phạm sai lầm".

Cha mẹ di truyền thói xấu cho con.

Lúc tôi còn đi học, mẹ tôi luôn cho rằng tôi không bằng em gái nhà hàng xóm. Tôi không biết làm việc nhà như nó, không ngoan bằng nó, không sạch sẽ bằng nó, và thậm chí không xinh bằng nó.

Vốn dĩ quan hệ của tôi với nó rất tốt, nhưng mẹ tôi ngày nào cũng khen nó chê tôi nên dần dần tôi không thể chơi với nó như bình thường, rồi không muốn chơi cùng nó nữa.

Sau vô số lần bị so sánh, vô số lần bị đánh chửi vì phạm lỗi, tôi nghi ngờ tôi không phải con ruột của mẹ. Lúc nghiêm trọng nhất, tôi không nói chuyện với mẹ trong vòng một tháng, thậm chí còn có ý định nhảy hồ tự tử.

Đến khi tôi đỗ đại học, thái độ của mẹ mới thay đổi. Ấy vậy mà bao năm đã trôi qua, tôi vẫn nửa đêm tỉnh giấc, mồ hôi ròng ròng trên trán vì những ám ảnh đánh mắng ngày thơ.

Khi tôi nhắc lại chuyện ngày xưa, mẹ tôi đã không còn nhớ rõ, chỉ hời hợt: "Không phải vì tốt cho mày à?"

Trong mắt cha mẹ, con nhà người ta luôn là tốt nhất, giỏi nhất, ngoan nhất. Ganh đua so sánh khiến cha mẹ lo lắng, mất kiên trì, tức giận.

Bậc cha mẹ chúng ta luôn lo con đi sai hướng mà không tin vào khả năng biết đúng biết sai của con. Vẫn biết càng ngày mức độ cạnh tranh càng khốc liệt. Bản thân chúng ta cũng phải đối mặt với vô vàn áp lực chính chúng ta cũng không biết cách giải quyết.

Các bậc phụ huynh nóng tính sẵn sàng biến người thân nhất của mình thành "thùng rác", ngày qua ngày ném "rác" vào trong.

Người không khống chế được cảm xúc thường không chịu thừa nhận vấn đề của mình mà luôn cho rằng đó là lỗi của người khác mới khiến bản thân không khống chế được.

Tiên trách kỷ, vốn dĩ là năng lực giải quyết vấn đề và năng lực giao tiếp còn kém mới dẫn đến lo lắng, sợ hãi và cuối cùng là mất khống chế cảm xúc.

Tính khí thất thường này còn dễ di truyền từ cha mẹ sang con cái. Con trẻ lớn lên với cha mẹ nóng tính sẽ rất dễ dàng học được thói phát tiết bằng bạo lực, nhưng đến khi học giao tiếp tích cực lại trắc trở vô cùng.

Tôi mất gần 20 năm mới hiểu được: Bậc cha mẹ chúng ta không nên tìm cách ngăn con trẻ phạm sai lầm, mà phải học được cách không mất bình tĩnh.

Ở bên con, bảo vệ con, chờ đợi con trưởng thành.

Thành tích của con bé nhà tôi hồi cấp 1 cấp 2 có lúc cao có lúc thấp, nhưng không khiến cha mẹ phải bận lòng.

Nhưng lên cấp 3, con bé đội sổ lớp trong kỳ thi giữa kỳ năm lớp 10. Thành tích này không chỉ khiến tôi và ba nó lo lắng, mà còn khiến hai vợ chồng không dám xuống căn tin trường học trong một thời gian dài.

Con bé sau đó biết tự giác chăm chỉ học tập hơn. Lên lớp chăm chú nghe thầy cô giảng, tan học chủ động đi hỏi thầy cô những phần chưa hiểu, cuối tuần làm bài tập, còn nghỉ chơi bóng bàn tối thứ Sáu, chỉ học tiếp múa vào sáng Chủ nhật.

Có một lần con bé hỏi tôi: "Có những bài vật lý con nghĩ 5 phút vẫn không hiểu, mà bạn bên cạnh 5 giây đã ra đáp án. Mẹ có hiểu cảm giác của con lúc đó không?"

Là một người không học được lý hoá sinh, tôi hiểu được sự bất lực và sợ hãi của con bé. Nhưng ngoài yêu thương và chăm sóc, tôi không thể cho con bé được nhiều hơn. Sợ con bé chịu áp lực lớn, tôi và ba nó đặt mục tiêu cuối kỳ cho con là đứng thứ năm từ dưới lên trong lớp.

Sự thật là: con bé có tiến bộ, từ đội sổ lớp lên đứng thứ hai từ cuối lớp đếm lên. Hai vợ chồng tôi đau lòng thấy cố gắng của con bé không đạt được thành tích như mong muốn hơn là thành tích các môn tự nhiên không tốt của con.

Tôi khuyên con chuyển sang khối văn, mặc những lời khuyên của người khác. Cha con bé lo: "Nhỡ nó học văn cũng không tốt?", tôi đáp, "Dù nhỡ học văn cũng không tốt, nhưng chỉ cần giảm bớt mục tiêu là được rồi."

Có ai sinh con còn phải đàm phán với đứa con dứt ruột đẻ ra của mình: "Sau này đi học phải luôn đứng đầu lớp, không đứng đầu lớp thì tao không sinh mày nữa."

Chúng ta phải hiểu: chúng ta nuôi dưỡng con trẻ là chúng ta đang tham gia vào quá trình trưởng thành của một con người. Không phải như ông bố trong "Dangal", sinh con vì thiếu một quán quân đấu vật.

Cha mẹ - con cái là một duyên phận sâu sắc, là yêu không hối hận, là một hành trình lớn lên của trái tim và trí não.

Trên con đường lớn lên cùng con trẻ này, điều mà cha mẹ chúng ta phải làm là học cách tu dưỡng thay đổi bản thân, ở bên con, bảo vệ con, chờ đợi con trưởng thành.

Khi bản thân cha mẹ chúng ta đã đủ khôn ngoan và lực lượng, con trẻ cũng theo đó chịu ảnh hưởng. Thành tích con bé nhà tôi cũng tiến bộ dần, hiện nằm trong top 4 của lớp.

Chờ đợi con trưởng thành không có nghĩa là buông lỏng mặc kệ. Phải đối xử tốt với những con trẻ có thành tích tốt, vì phần lớn những đứa trẻ có thành tích tốt sẽ vươn rất xa trong cuộc sống, cha mẹ phải quý trọng từng thời khắc bên con trẻ; phải đối xử tốt với những con trẻ có thành tích tốt vì hơn nửa những đứa trẻ có thành tích tốt sẽ biết phải ở bên cạnh cha mẹ, ăn Tết cùng cha mẹ, đưa cha mẹ đi ăn nhà hàng, đi tắm suối nước nóng.

Một hiệu trưởng trường đại học Sư phạm Trung Quốc từng nói: "Bản chất của giáo dục là giúp học sinh biết theo đuổi một cuộc sống hạnh phúc đa sắc màu. Sách vở, bài tập chỉ nên là một bộ phận trong quá trình đó." Muốn định hướng cho con một mục tiêu quá tầm với, chi bằng cổ vũ con trở thành một người dân thường hạnh phúc.

Cha mẹ có trách nhiệm với con cái đến lúc con trưởng thành.

Hè năm nay, con bé nhà tôi sẽ lao vào không khí học tập căng thẳng của lớp 12. Tôi giao ước với con bé: Vì phải học nhiều nên có thể đọc truyện, có thể xem TV, nhưng không được cầm điện thoại di động.

Nửa tháng đầu tiên, con bé thực hiện giao ước rất tốt, chỉ đọc truyện mỗi ngày. Sau đó bắt đầu xem TV.

Rồi, con bé nói, tối về nhà ăn cơm rất mất thời gian, dành thời gian về nhà ăn cơm ngồi tại trường làm bài tập thì tốt hơn. Tôi và bố nó rất vui. Bố nó còn xung phong mỗi ngày chạy về nhà mang cơm đến cho con ăn cho có sức học, vừa giúp con bé tiết kiệm thời gian, vừa đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng. Nửa tháng cứ thế qua đi.

Đến một ngày, bố nó có việc, đưa cơm tới chỗ làm rồi phải đi, trước khi đi dặn con bé ăn xong thì làm bài tập toán nhé, con bé ngoan ngoãn vâng dạ.

Một tiếng sau, bố nó về sớm hơn dự kiến, thấy con bé đang cúi đầu xuống bàn, tưởng chừng như rất bình thường. Nhưng khi đi rót nước mới phát hiện một cái sạc điện thoại chưa thấy bao giờ, gặng hỏi mãi mới phát hiện ra điện thoại di động của con bé ở trong cặp.

Đây không phải lần đầu tiên con bé lợi dụng sự tin tưởng của chúng tôi. Con bé hồi nhỏ thích đọc truyện, thường lén đọc tuyện lúc làm bài tập tôi không để ý, đến lúc sắp ngủ mới phi như bay lướt qua đống bài tập. Rồi chuyển sang máy tính, nhân lúc tôi không ở nhà hoặc bận việc nhà là bật máy lên chơi. Sau lại có di động, đủ mọi trò gian trá.

Chúng tôi cứ lặp lại vòng tuần hoàn "Tin tưởng - mất lòng tin - giáo dục phê bình - ngoan ngoãn mấy ngày". Tôi và ba nó vẫn cố gắng xây dựng lòng tin với con bé, luôn nhắc nhở con sẽ là một thảm hoạ nếu đánh mất lòng tin, nhưng vẫn không đành lòng xử phạt con bé vì thái độ nhận sai tốt của con.

Lần này hai vợ chồng rút kinh nghiệm, quyết định phải xử phạt không nương tay dù con bé tỏ ra hối lỗi đến mức nào.

Vì vậy, tôi viết một lá thư dài gửi con, nói cho con bé biết tầm quan trọng của việc tuân theo quy định và nguyên tắc xử phạt khi hành động trái quy định.

Tôi viết trong thư:

Nhân phẩm như món tiền gửi trong ngân hàng, rút ra dùng chừng nào thì bớt đi chừng đó. Có những lúc, lại như thực phẩm không có hạn sử dụng, chỉ cần mở ra là hỏng, không thể cất giữ trong tủ lạnh.

Con chưa biết yêu thương và quý trọng lòng tin và nhân phẩm. Con chưa hiểu ý nghĩa của danh dự cá nhân.

Con tuỳ ý phá nát hình ảnh của con trong mắt bố mẹ, vì con biết: bố mẹ yêu con, bố mẹ luôn sẵn sàng tha thứ cho con.

Sự thật là bố mẹ rất rất yêu con. Dù con phạm mọi sai lầm, dù con gây ra tội ác tày trời, bố mẹ vẫn sẽ mãi yêu thương con.

Nhưng con yêu, tình yêu của bố mẹ sẽ chỉ có thể theo con đến hết cấp ba.

Sau này lên đại học rồi đi làm, nếu con vẫn cứ tuỳ ý không tuân theo quy định, đánh mất lòng tin của người khác, thì con sẽ không có bạn bè, không có người yêu, không có việc làm, thứ cuối cùng con có sẽ chỉ là hai ông bà già đang già đi từng ngày là bố mẹ của con. Người khác sẽ không chỉ cho con con sai ở đâu. Người khác sẽ chỉ dùng phương pháp của mình để xử phạt con. Nếu có ngày đó, bố mẹ cũng chỉ biết đau lòng vì đã không hoàn thành trách nhiệm của ngày hôm nay: Không dạy con cách tuân theo các quy định, không dạy con "quy định là ở trong lòng, không phải viết trên giấy hay dán trên tường".

Tôi và bố nó quyết định hình phạt trong vòng một tháng: sáng bố không đạp xe chở tới trường, trưa mẹ không chở về nhà, tối bố không đưa cơm, ngoài ra con bé phải viết bản kiểm điểm 3000 chữ.

Dù khó chịu nhưng con bé vẫn thở phào, cứ nghĩ là chỉ cần thành tích kiểm tra đầu năm lớp mười hai tốt thì bố mẹ sẽ tha thứ.

Tôi và bố nó cũng đoán được nhưng không tiếp tục hành động. Ngoài những hình phạt trên thì chúng tôi vẫn đối xử với con bé như trước, không bạo lực lạnh, không trách mắng.

Ba ngày sau, thành tích về. Tuy số học chỉ được 98 điểm nhưng thành tích vẫn trong top 5 của lớp.

Tôi và ba nó không quá để ý thành tích này, vì thành tích tốt hay dở cũng không liên quan tới hình thức xử phạt của chúng tôi dành cho con bé.

Một buổi tối, con bé làm nũng: "Mẹ, con chỉ có điểm toán không tốt thôi, các môn khác đều tốt mà."

Tôi nghiêm túc nhắc nhở con bé, cuộc thi lần này là vòng thi đầu tiên của lớp 12, dù con bé được điểm tối đa tất cả các môn thì hình phạt cũng sẽ không vì đó mà dừng lại. Đây là hai việc khác nhau, thành tích không thể đánh đổi với đạo đức nhân phẩm.

Hình phạt thực hiện trong vòng một tháng.

Trong vòng một tháng đó, nhiều lần chúng tôi nhìn con bé cuống cuồng chạy ra khỏi nhà vào buổi sáng, đi bộ dưới ánh mặt trời ban trưa về nhà. Chúng tôi cũng đau lòng con lắm, cũng phải tự đấu tranh với bản thân.

Nhưng sau cuộc nói chuyện với tôi, con bé đã bình tĩnh nhận hình phạt. Con bé học hành chăm chỉ hơn, cũng ngoan ngoãn nề nếp hơn. Thay đổi lớn nhất là con bé đã chịu nói chuyện công bằng thẳng thắn với bố mẹ.

Thành tích trong kỳ thi giữa kỳ của con bé đã tiến bộ rõ rệt.

Một bậc phụ huynh tốt không phải là trải một con đường đầy hoa cho con, không phải để con lớn lên trong môi trường vô trùng, mà phải cho con học được cách lớn lên trong hoàn cảnh phức tạp.

Thói quen tốt sẽ không tự hình thành trong một sớm một chiều, mà phải liên tục thực hiện. Một đứa con ngoan sẽ không chỉ suốt ngày vùi đầu học tập không để ý đến chuyện xung quanh, mà phải là tâm như gương sáng, giữ gìn từng giờ từng phút. Thành tích tốt không phải là chữ số Ả rập trên bài kiểm tra, mà phải là sự phản ánh tổng hợp của sự không ngừng cố gắng, không ngừng tu dưỡng.

Cuộc đời dài lắm, con yêu đừng lo.

Bố mẹ phải chịu trách nhiệm với con đến lúc con trưởng thành.

Nguồn: http://wenhui.whb.cn/zhuzhan/xue/20190601/267384.html